T31

Economische ontwikkeling

T33

Bedrijfsloket en -regelingen

In 2017 werd verder gebouwd op de keuzes die in de geactualiseerde Economische Koers werden gemaakt:

• thematische focus op het energiecluster met de creatieve sector als aanjager van innovaties;
• aandacht voor ondernemerschap: scale-ups en start-ups;
• verbeteren vestigingsklimaat: de basis op orde (relatiebeheer en acquisitie) en versterking van de kennis-en werklocaties.

De investeringsagenda Arnhem-Nijmegen werd afgelopen jaar gevuld met nieuwe projecten die van belang zijn voor de
regionale, economische ontwikkeling van de stad. Binnen deze agenda wordt samengewerkt op 3 icoonprogramma's:
Health & Energy, Bruisende Binnensteden en Slimme Duurzaamheid.

Ten aanzien van de economische kracht van Arnhem valt op dat het aantal bedrijfsvestigingen al jaren toeneemt, vooral bij de
kleine bedrijven, waaronder zzp-ers. Daarentegen is het aantal arbeidsplaatsen al jaren constant. Bij de kleine bedrijven
groeide het aantal arbeidsplaatsen in 10 jaar met 10%, de grote lieten een daling zien van 0,5%. Grote bedrijven zijn goed
voor ongeveer 85% van de totale werkgelegenheid in Arnhem. Sterke sectoren zijn Zakelijke & Financiële dienstverlening
(24%), Zorg en Welzijn (19%), Overheid & Onderwijs (18%) en de qua omvang de kleinere Energie en Milieutechnologie (7%).
In Nederland had in 2016 ruim één op de vijf werkenden een flexibele arbeidsrelatie. In Arnhem is dit aantal ook groeiende:
het aantal zzp-ers is sterk toegenomen, het aantal kleine banen (minder dan 12 uur) groeit en het aantal uitzendbanen trekt
aan.

De werkloosheid in Arnhem is de afgelopen jaren gedaald naar 6,1%. Dat is nog steeds hoger dan het landelijk gemiddelde
(4,9%) en dat van de regiogemeenten. De arbeidsmarkt trekt aan, het aantal vacatures neemt weer toe. Eind 2013 waren er
voor iedere vacature nog bijna 7 werklozen beschikbaar, begin 2017 is dit afgenomen naar 2,6.

De Economic Board is formeel 16 februari 2016 gestart. In 2017 zijn er verschillende bijeenkomsten geweest voor en met ondernemers, bestuurders en kennisinstellingen om de economische kracht van de regio te profileren. Het gaat hierbij vooral om de thema's Food, Health and Energy. De Economic Board steunt en draagt bij aan projecten die van belang zijn voor de economische groei en het vestigingsklimaat. Voorts stimuleren ze internationale connecties, organiseren matchmaking (partijen koppelen) en maken digitale promotiemiddelen zoals de 3D VR-film over de regio. Inmiddels heeft de Economic Board zich aangesloten bij de investeringsagenda van de gemeenten Arnhem-Nijmegen en Provincie Gelderland.

In 2017 hebben de gemeenten Arnhem en Nijmegen en de provincie Gelderland de krachten gebundeld om de ruimtelijk-economische ontwikkeling van de regio Arnhem-Nijmegen verder te versterken. Hierover zijn afspraken gemaakt binnen de gezamenlijke investeringsagenda regio Arnhem-Nijmegen (voormalige MIRT agenda). De twee steden en provincie werken met partners in de regio aan gezamenlijke ambities en goed gekozen programmalijnen, gericht op de sterke punten: economische ontwikkeling en innovatie op de terreinen Health en Energy en de betreffende kennislocaties (‘hotspots’), de bruisende binnensteden van Arnhem en Nijmegen en slimme duurzaamheid.

Vorig jaar is gestart met een investeringsvolume van € 50 miljoen. Daarvan is inmiddels bijna € 35 miljoen in uitvoering. Met deze agenda wordt ruim € 23 miljoen in 2018 daaraan toegevoegd.

De versterkte aanpak is gericht op het creëren van werkgelegenheid en een aantrekkelijk vestigings- en investeringsklimaat in Arnhem en de regio. Dat is de doelstelling waar alle acties en inspanningen aan bij moeten dragen. Dit wordt ook onderstreept in de Economische Koers Arnhem van eind 2016.

De ervaring leert dat intensieve samenwerking met partners goed werkt. Via warme contacten komen nieuwe leads en is er steun voor andere partijen, zoals vastgoedpartners, in hun acquisitietrajecten. Vaak gaat het om in Arnhem gevestigde bedrijven die willen uitbreiden of verhuizen, maar ook om ondernemingen die interesse hebben voor de regio. Acquisitie is een terugkerend onderwerp tijdens de overleggen met OKA en PBA en er is samenwerking met makelaars, partijen als Vitesse, IPKW Arnhems Buiten en Oost NV. Ook is er een bundeling van regionale krachten met Nijmegen, de provincie en de Economic Board. Gezamenlijke ontplooiing van initiatieven om het vestigingsklimaat aantrekkelijker te maken en de regio op de kaart te zetten.

Met stakeholders, zoals Platform Binnenstad Arnhem, wordt gewerkt aan een aantrekkelijke, compacte binnenstad. Met dat uitgangspunt is in 2017 enerzijds in fysieke zin en anderzijds beleidsmatig invulling gegeven aan deze transformatie met bijvoorbeeld de vaststelling van de horecavisie Mise-en-place en detailhandelsvisie. De resultaten en verantwoording van deze inspanningen zijn opgenomen onder het veranderprogramma "Centrumstad aan de Rivier".

Mede ter facilitering hiervan is een project gestart voor de verzelfstandiging van de markten per 1 april 2018.

De economische koers is in 2016 vastgesteld. In 2017 is op de volgende onderdelen voortgang bereikt.

Energie

• Er zijn nu ruim 500 bedrijven die goed zijn voor ruim 7.000 arbeidsplaatsen in Arnhem.
• In 2017 is gestart met het verder vormgeven van de Hotspot Energie ontwikkeling, waarbij onderwijs, bedrijfsleven en overheid samen werken aan het versterken van het Energie-cluster in Arnhem. De ontwikkeling moet gaan leiden tot 3 campus locaties in de stad die elkaar aanvullen. Deze locaties zijn; IPKW, Arnhems Buiten en HAN/Van Hall Larenstein. Ook het gebied Coehoorn zal bij het gebied betrokken worden. Er is, om Arnhem aantrekkelijk te maken en houden voor studenten en bedrijven, breed gekeken naar wat er noodzakelijk is voor de verdere ontwikkeling van campus locaties. Dit wordt de komende jaren verder uitgewerkt, ook in relatie tot de regionale investeringsagenda.
• Opening waterstof tankstation aan de Westervoortsedijk.
• Verdere ontwikkeling van het Clean Mobility Center op IPKW, waarbij studenten van de HAN werken aan praktijkopdrachten van bedrijven in en rond Arnhem.
• Innovaties rond Energie worden gestimuleerd door middel van onder andere Europese subsidieprojecten voor bijvoorbeeld Waterstof mobiliteit en Start-up die door Generation Y worden gesteund.

Creatief

• Volgens de laatste cijfers zijn er ruim 2.500 bedrijfsvestigingen in de Creatieve Industrie. Hier werken circa 4.300 mensen. 80% hiervan bestaat uit zzp-ers.
• Heeft de gemeente Arnhem haar ondersteuning aan de economisch profilerende evenementen FDFA en Innovate vergroot.
• Is in het kader van samenwerking Arnhem - Düsseldorf een pilot gerealiseerd ten aanzien van grensoverschrijdende deelname van ontwerpers aan FDFA Arnhem en Pop Up Now Düsseldorf.
• Is de samenwerking tussen de Arnheim Fashion Group, ArtEZ en het ROC Rijn Ijssel verder uitgebouwd tot het Fashion Centre Arnhem (FACE). Eén locatie, waarin educatie en bedrijfsleven samenkomen en samenwerken.
• Zijn lege etalages in de Arnhemse binnenstad gebruikt voor een hoogstaande mode- en design tentoonstelling. De binnenstad is hiermee aantrekkelijker voor winkelend publiek, het versterkt het Arnhemse mode-profiel en ontwerptalent krijgt de kans zich te laten zien. Dit project 'windowshopper' was een samenwerkingsverband van Museum Arnhem en modelabel MAISON the FAUX.
• Zijn de projecten Virtual Sizing (nieuwe maakprocessen) en Closing the Loop (nieuwe materialen) van het Centre of Expertise Future Makers van ArtEZ afgerond.

Vestigingsklimaat

• De vraag naar locaties, bedoeld voor bedrijfsdoeleinden, neemt toe. Leegstaande panden worden weer gevuld en naar kavels voor nieuwbouw is ook weer vraag. Het succes van transformeren leidt er juist toe dat incourante kantoormeters uit de markt worden gehaald. In 2017 is er minimaal 22.000m2 aan kantoormeters getransformeerd. De grootste transformatie betrof de voormalig Rijkswaterstaattoren, waar nu studentenhuisvesting is gerealiseerd. In de prioriteitsgebieden is 20.000m2 getransformeerd.
• Regionaal Programma Werklocaties (RPW). In 2017 is het RPW in 12 gemeenten vastgesteld. 5 gemeenten hebben tegen gestemd. Dit na een periode van 1,5 jaar onderzoek en uitvoerige gesprekken met de verschillende betrokken regiogemeenten. Het doel van het RPW is vraag en aanbod in bedrijfs- en kantoorruimte weer meer in evenwicht te brengen.
• De binnenstad van Arnhem is in 2017 verkozen tot op één na beste binnenstad van het land. De voordracht werd gedaan door partijen uit de stad. Een kwalitatieve binnenstad draagt bij aan een goed vestigingsklimaat voor bedrijven en medewerkers.
• Om Arnhem te profileren als aantrekkelijke vestigingstad zijn de internationale banden ook in 2017 goed onderhouden. Zo heeft er onder andere een handelsreis naar de Chinese zusterstad Wuhan plaatsgevonden met deelname van de burgemeester en wethouder Economische Zaken. Hier hebben Arnhemse bedrijven in de EMT-sector waardevolle contacten opgedaan en zelfs contracten gesloten. Ook de banden in Nordrhein Westfalen zijn aangehaald door middel van een overeenkomst tussen enerzijds Arnhem-Nijmegen-Ede en anderzijds Dusseldorf-Duisburg en Moers (zogenaamde 100.000+ steden).
• Ook regionaal en landelijk wordt in verschillende netwerken geparticipeerd om Arnhem op de kaart te zetten. De investeringsagenda stedelijk netwerk Arnhem-Nijmegen die eind 2016 tot stand kwam, resulteerde in 2017 in de uitvoering van een groot aantal projecten en investeringen. In Arnhem is dit onder meer zichtbaar op 3 iconen, waaronder bruisende binnensteden (Musis en Airborne At the Bridge), Slimme Duurzaamheid (regionale aanbesteding energie-inkoop) en Ruimte voor Werk, Kennis en Innovatie (evenementen zoals Innovate en Velocity, en projecten vallend onder Hotspot Energy).

Met stakeholders, zoals Platform Binnenstad Arnhem, wordt gewerkt aan een aantrekkelijke, compacte binnenstad. Met dat uitgangspunt is in 2017 in fysieke zin en beleidsmatige zin invulling gegeven aan deze transformatie met bijvoorbeeld de vaststelling van de horecavisie Mise-en-place en detailhandelsvisie. De resultaten en verantwoording van deze inspanningen zijn opgenomen onder het veranderprogramma "Centrumstad aan de Rivier".

Op acquisitie zijn de volgende resultaten bereikt: leads 27, bedrijfsbezoeken 265, nieuw gevestigde bedrijven 21, gerealiseerde Arbeidsplaatsen 227, behouden bedrijven 17, behouden arbeidsplaatsen 242.

Doel van het RPW is ruimte te creëren voor het ontwikkelen van nieuwe initiatieven door te zorgen voor evenwicht tussen vraag en aanbod voor werklocaties. Het RPW bevat voorstellen voor het in balans brengen van vraag en aanbod naar werklocaties, inclusief afspraken over monitoring, evaluatie en herijking. Het RPW is een programma voor zowel bedrijventerreinen, kantoren als perifere detailhandel.

In 2017 is het RPW in 12 regiogemeenten vastgesteld. 4 gemeenten hebben tegengestemd. Dit na een periode van 1,5 jaar onderzoek en uitvoerige gesprekken met de verschillende betrokken gemeenten.

Centrummarkt is op vrijdag en zaterdag per 1 december 2016 verplaatst naar locatie De Markt. In 2017 heeft de markt zich op de nieuwe locatie gevestigd.

Er is gestart met het project om te komen tot verzelfstandiging van de markten per 1 april 2018. Dit betekent dat de exploitatiekosten voor het eerste kwartaal van 2018 op de gemeente drukken.